Museum van Bommel van Dam in Venlo presenteert een scherpe selectie uit de nalatenschap van de Limburgse kunstenares Marianne van der Heijden, die in 2009 door de Stichting Marianne van der Heijden/Bruno Borchert in zijn geheel geschonken is aan de gemeente Venlo. Onder de titel Collectie Marianne van der Heijden belicht het museum vele kanten van haar bewogen kunstenaarschap. Simultaan aan de overzichtstentoonstelling in Venlo is er een presentatie in het bestuursgebouw van de Universiteit Maastricht te zien.

Marianne van der Heijden (1922-1998) woont en werkt vrijwel haar hele leven in Limburg. Haar studietijd vlak na de tweede wereldoorlog aan de Amsterdamse Rijksakademie van Beeldende Kunsten maakt dat haar werk een bovenregionaal karakter heeft gekregen. 

Omdat ze klasgenoot was van Ger Lataster, Jef Diederen en Pieter Defesche en zij samen met hen een tentoonstelling had in Heerlen, wordt Van der Heijden tot de zogenaamde Amsterdamse Limburgers gerekend. 

Het oeuvre van Marianne van der Heijden is zeer divers en kent rigoureuze kenteringen. In de jaren vijftig heeft ze in Zuid Limburg naam met haar bijzondere mozaïeken en glas-in-loodramen voor kerken in de regio. De wandmozaïeken voor de Jezuïetenkapel in Maastricht en de glas-in-loodramen voor de Lambertuskerk in Kerkrade zijn het meest bekend. Eind jaren zestig keert ze het werken voor de kerk de rug toe. Vanaf die tijd is haar kunst een weerslag van haar persoonlijke gedachtestromen, waarbij ze kritische noten plaatst tegenover het geïdealiseerde vrouwbeeld zoals dat in de jaren zestig en zeventig in de media wordt voorgesteld. Ze legt zich toe op grafiek, in het bijzonder de linoleumsnede en etstechniek, en oogst hiermee veel succes. 

In de jaren tachtig leert ze op de Art Paper in Maastricht de oneindige mogelijkheden van het papier kennen. Ze maakt indrukwekkende, abstracte collages die, in tegenstelling tot de expressieve grafiek, een oase van rust zijn met een uiterst hoog meditatief gehalte. Deze periode van rust en succes wordt resoluut verstoord, wanneer haar levenspartner Bruno Borchert in 1994 overlijdt. Ze verzinkt in een mentale crisis en uiterst emotionele pasteltekeningen geven uiting aan haar gevoelens rond de vergankelijkheid van het leven.

Collectie Marianne van der Heijden in Venlo

Op de tentoonstelling in Venlo staat het wandmozaïek Groei uit 1965 centraal, omdat dit werk de voorbode is van de radicale omslag in haar oeuvre. Het is haar eerste abstracte kunstwerk en de bijzondere ontwerptekeningen tonen haar creatieve zoektocht. Met dit kunstwerk als middelpunt focust de tentoonstelling op haar bijzondere kunstenaarschap dat als rode draad de kunst van het assembleren, denken in kleur en kiezen van bijzondere materialen heeft. De mens Marianne van der Heijden komt tot leven in een korte film van Annelotte Verhaagen en Adri Schrover. De film is geproduceerd door Oogland Filmproducties en wordt in april 2013, in een lange versie, uitgezonden bij L1.

Collectie Marianne van der Heijden Expanded in Maastricht

Op de tentoonstelling in het bestuursgebouw van de Universiteit Maastricht staat de monumentale kunst die Van der Heijden voor de Jezuïetenkapel maakte (nu de aula van de Faculteit van Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde) centraal. Vanaf 1953 tot 1962 realiseerde ze hier mozaïeken voor de apsis ‘De zeven mysteriën uit het leven van Christus’, de triomfboog ‘Hemels offer van Christus’ en acht glas-in-loodramen. Op de presentatie wordt deze kerkelijke kunst in de context van haar totale oeuvre geplaatst. Naast foto’s en documenten die het ontstaan van de werken laat zien, wordt vrij werk van haar geëxposeerd. Op die manier zoomt de tentoonstelling in op haar zoektocht naar abstractie, die al voor haar eerste abstracte wandkunstwerk Groei begint.

Publicatie 

Bij de tentoonstelling verschijnt een publicatie met een voorwoord van Rick Vercauteren en inhoudelijke teksten van Lies Netel. Op basis van de nalatenschap geeft zij een kunsthistorische beschrijving van het complete oeuvre. In het laatste deel van het boek wordt de kunstenares aan de hand van foto’s en documenten tot leven gebracht.

Mieke Derickx

Collectie Marianne van der Heijden Expanded

Universiteit Maastricht

31 januari t/m 31 juli 2013

Bestuursgebouw van de Universiteit Maastricht

Minderbroedersberg 4-6, Maastricht

Open ma t/m vr van 7-19 uur. Op zaterdag en zondag gesloten.

Collectie Marianne van der Heijden 

Museum van Bommel van Dam Venlo

27 januari t/m 20 mei 2013

Deken van Oppensingel 6, Venlo

Open di t/m zo van 11-17 uur. Op maandag gesloten.

www.vanbommelvandam.nl