Het drieluik van Harry Kranen is verhuisd van de gevangenis Overmaze naar de Universiteit Maastricht.

In 2014 neemt Janine Schulze, adviseur collectie beeldende kunst bij de Rijksgebouwendienst contact op met de Kunst-en Erfgoedcommissie over een drieluik van Harry Kranen, een kunstwerk dat hangt in de penitentiaire inrichting Overmaze. Vanwege overheidsbezuinigingen wordt de gevangenis op 1 januari 2014 gesloten.

Zij biedt dit kunstwerk aan de Universiteit Maastricht omdat dit drieluik een band heeft met de Minderbroedersberg, die tot 1972 behalve gerechtsgebouw ook in gebruik is geweest als gevangenis. Ook het Bonnefantencomplex, dat op het drieluik wordt afgebeeld is aanleiding tot deze overdracht. De KEC neemt het drieluik graag aan en verzorgt tevens de noodzakelijke restauratie van dit kunstwerk.

Over de triptiek. Het drieluik(triptiek) is in 1974 door Harry Kranen geschilderd in opdracht van de Rijksgebouwendienst voor de nieuwbouw van de Rijks penitentiaire inrichting Overmaze in Maastricht. In 1972 worden de gevangenen van de penitentiaire inrichting op de Minderbroedersberg overgeplaatst naar Overmaze op het industrieterrein Beatrixhaven in Limmel. Harry Kranen heeft met dit drieluik de verhuizing van de gevangenen willen vastleggen. Het open drieluik geeft het straatbeeld van het steegje weer, waar je op uitkijkt als je vanuit de Minderbroedersberg komt. Als het drieluik gesloten is (de achterkant) zie je in zwart-wit geschilderd en vrij geïnterpreteerd het uitzicht, dat de gedetineerden hebben vanuit hun nieuwe locatie in Overmaze. De voorkant heeft de titel ‘stadsbeeld’ en de achterkant heeft de titel ‘uitzicht uit ramen’ meegekregen.

Het werk is in neorealistische stijl geschilderd. Uitgangspunt daarbij is een weergave van de realiteit, het dagelijks leven, maar door de nadruk op vorm, kleur en keuze van elementen te leggen, krijgt die werkelijkheid een onverwacht bijzondere of vervreemdende vorm. Hierdoor wordt ook een psychologische werkelijkheid zichtbaar gemaakt.

Zo is de afbeelding van de vuilniszakken in het drieluik geen decoratie of toevallig ontstaan. Hier komen twee visies van Kranen samen. De ene visie houdt het idee in dat Kranen heeft over Limburg met zijn mooie landschappen en conservatieve opvatting over kunst. Hij ervaart zijn Limburgse omgeving en opvattingen over schilderkunst als afgedaan en geeft het ingepakt in een vuilniszak terug als symbool voor zijn onlust. De andere visie heeft te maken met de aanleiding van dit schilderij. De gevangenen die verhuizen. Zijn de gevangen ook de negatieve resten van de maatschappij?  Die weggestopt worden?Het laatste is een vrije interpretatie, die wel de twee visies laten samenvallen.

Schilderstijl. Hoewel Kranen zelf vond dat hij niet beïnvloed werd door welke stijl dan ook zijn er schilders waar je associatief aan denkt. Aan Rousseau le Douanier bijvoorbeeld als je naar de wijze kijkt waarop Kranen de vegetatie verbeeldt in zijn doeken. Of aan Giorgio de Chirico als je zijn vormentaal ziet en het vervreemdende karakter daarvan. Kranen brengt het straatbeeld terug tot vlakken en lijnen, maar er moest ook altijd een bolle vorm in zitten, volgens de weduwe van Harry Kranen. Voorwerpen en figuren worden onderdeel van een raadselachtige objectenwereld.

Over Harry Kranen. Harry Kranen is geboren op 29 augustus 1923 in Helden-Dorp in Limburg. Na drie jaar werken als huisschilder en een korte tijd studeren aan de Tekenschool in Roermond gaat Harry Kranen in 1943 naar de Maastrichtse Kunstnijverheidsschool waar hij, onderbroken door een gedwongen onderduiktijd, tot 1948 blijft. Van 1948 tot en met 1952 studeert hij aan de Jan van Eyck academie bij professor Lau, bij wie hij na zijn studie nog verdere privélessen volgt. Daarna houdt hij zich bezig met het kopiëren van oude meesters. Hierdoor komt hij als vanzelf terecht in het restauratie-vak, dat hij van 1955 to 1964 uitoefent. Sinds 1964 werkt hij steeds meer als autonoom kunstenaar. In februari 2003 te overlijdt hij te Maastricht.

Restauratie van de triptiek. Het werk was aan een grondige restauratie toe, welke in nauwe samenwerking met het restauratie atelier Rijken uitgevoerd is. Het schilderij oogde grauw en somber door vuil dat zich had vastgezet op het oppervlak. Hoewel het vernis enigszins was nagedonkerd, werd besloten deze vernis niet te verwijderen. Dit zou een té ingrijpende handeling zijn en niet direct noodzakelijk.  Het paneel werd gereinigd en ontdaan van de oppervlakkige vuile laag. Er werden ook talloze kleine beschadigingen (krasjes, deukjes) in de picturale laag aangetroffen. De beschadigingen waren niet diep maar hadden wel de bovenste verflaag aangetast veroorzaakten een onrustige indruk van het beeld. De diepe lacunes werden opgevuld met plamuur, gladgeschuurd en afgedekt met een laagje vernis. Langs de onderrand waren op een 15-tal plaatsen stukjes hout weggestoten. De rand is aan de binnenzijde afgezet met bladgoud, dat op de plaatsen waar het hout was beschadigd is verdwenen. Aan de binnenzijde werden de lacunes aan de onderrand aangevuld met bladgoud (kleur: rozenobel dubbelgoud, 23,75 karaats). Tot slot werden alle lacunes en beschadigingen aan de picturale laag ingeretoucheerd. Door deze retouches werd het beeld veel rustiger en ervaart de kijker nu het kunstwerk weer meer als een geheel.

Met veel dank aan Lieke Kranen-Gunther, weduwe van Harry Kranen and Teike Kranen, dochter van Harry Kranen.

Mieke Derickx

Harry Kranen: ‘stadsbeeld/uitzicht uit ramen’ Olieverfschildering op paneel (drieluik)

hxb: 180 cm x 360 cm (bij geopende luiken)

gesigneerd boven de groene poort, middenpaneel:, Harry Kranen facit, 1974

Het drieluik is te bezichten op de eerste verdieping van het Studenten Service Center aan de Bonnefantenstraat 2-4