films over de geschiedenis van het PGO
ERFGOED
met dank aan het SWOL
films over de geschiedenis van het PGO

Dankzij een bijdrage van het Universiteitsfonds Limburg/SWOL is de Universiteit Maastricht in staat gesteld om enkele ‘oude’ video’s te digitaliseren. Het Universiteitsfonds Limburg is ontstaan uit de in 1965 opgerichte Stichting Wetenschappelijk Onderwijs Limburg (SWOL), die aan de wieg stond van de Rijksuniversiteit Limburg, nu Universiteit Maastricht. Deze video’s lagen deels in de universiteitsbibliotheek, deels bij Science Vision.

Aangezien er vanaf het begin veel oog was voor ‘moderne’ onderwijsmiddelen, zijn hier honderden video’s te vinden, vooral in het depot van de universiteitsbibliotheek. Om deze toegankelijk te maken voor een breder publiek was en is digitalisering noodzakelijk. Bij het selecteren van de te digitaliseren films liet de Werkgroep Erfgoed zich door de volgende criteria leiden: de films moesten in relatie staan tot de onderwijsdoeleinden van de Universiteit Maastricht met een voorkeur voor zowel de regionale als de internationale aspecten ervan. Deze niet-klassieke universiteit ontleende haar bestaansrecht immers aan het streven naar onderwijsvernieuwing. Qua didactiek stond het onderwijs in het teken van ‘probleemoriëntatie’, zelfwerkzaamheid, attitudeontwikkeling en kleinschaligheid. Inspiratie werd gehaald uit de Verenigde Staten en Canada. Het duurde niet lang of het Maastrichtse experiment trok de aandacht van andere universiteiten, niet alleen in Nederland, maar ook daarbuiten! De volgende films geven een prachtig inkijkje in de geschiedenis, waarbij voornoemde thema’s goed naar voren komen.

In het eerste filmfragment zet een student uiteen hoe ‘probleemoriëntatie en zelfwerkzaamheid’ aan de achtste medische faculteit vorm krijgt. De film is in 1980 gemaakt. Het rustige tempo van de verteller die af en toe duidelijk een spiekbriefje nodig heeft en het roken tijdens een onderwijsgroep vallen de kijker, bijna 40 jaar later, sterk op. Het tweede filmfragment vertelt ons veel over de ‘flower power’-sfeer die rond 1980 (nog) voelbaar was aan de medische faculteit. In deze film voeren de bioloog Gerard Majoor (baard en rode trui) en de psycholoog Henk Schmidt (bril en lichtgroene trui) samen met studenten een waar cabaret uit. Majoor en Schmidt waren toen alternerend coördinator van het onderwijsblok: ‘Studeren aan de medische faculteit Maastricht’.

Als onderwijspsycholoog meende Schmidt dat het er in de onderwijsgroepen de eerste jaren nogal chaotisch toeging. Bovendien vond Schmidt de term probleemgeoriënteerd onderwijs verwarrend. Hij introduceerde de term probleemgestuurd onderwijs om aan te geven dat het om een methode ging: zowel praktische als theoretische problemen daagden de studenten uit om zelf te studeren. Schmidt introduceerde de zogenaamde Zevensprong, een manier om het onderwijsproces aan de hand van zeven stappen te structureren. Na verloop van tijd kregen de tutoren die dit onderwijsproces moesten begeleiden duidelijke instructies. De derde film laat 21 problematische situaties zien om de tutor op zijn of haar onderwijstaak voor te bereiden. In de universitaire wereld ontstond in de loop van de jaren tachtig en negentig steeds meer belangstelling voor het Maastrichtse onderwijsmodel. Waardering kreeg de nieuwe onderwijsmethode aanvankelijk vooral in het buitenland. Een belangrijke rol hierbij speelde het Network of Community Oriented Educational Institutions for Health Sciences, een initiatief van de World Health Organisation. De Summer Course on Problem-based Learning trok honderden universiteitsdocenten uit de hele wereld naar Maastricht. De vierde film ‘The Tasks of the Tutor’ (1993) – met Majoor in de hoofdrol als tutor – richtte zich dan ook op de Engelstaligen.

Ook de interdisciplinaire studie Sociale Gezondheidkunde, die in 1980 van start ging, voerde als vanzelfsprekend het probleemgestuurd onderwijs in. De vijfde film laat zien over welke vaardigheden een discussieleider moest beschikken. Deze film uit 1985 richtte zich al op een internationaal, Engelstalig publiek, vermoedelijk in het kader van de Summer Course.

Met de voorlichtingsfilm ‘Onwetendheid is de bron van alle kwaad’ uit 1988 blijkt dat de universiteit zich op dat moment nog vooral op Nederlandstalige studenten richtte. Door het beklemtonen van Maastricht als ‘gezellige stad’ en de ‘leuke’ kanten van het kleinschalige onderwijs wilde de universiteit studenten werven.

Het probleemgestuurd onderwijs was ontwikkeld binnen een medische context. Dat de in 1982 gestarte juridische opleiding deze onderwijsvorm omarmde was een stoutmoedig onderwijskundig experiment, want nergens eerder uitgeprobeerd: een wereldprimeur dus. Met een thematische aanpak wilde de nieuwe opleiding traditionele scheidslijnen tussen de vakgebieden doorbreken. Er werd bovendien relatief veel aandacht besteed aan praktische vaardigheden. Zo was er een practicum onderhandelen en een oefenrechtbank.

© 2024 Kunst- en erfgoedcommissie, Universiteit Maastricht