Comte de Buffon (1707-1788)

Een monumentaal meesterwerk  uit de Verlichting
In de Jezuïetencollectie van de universiteitsbibliotheek van de Universiteit Maastricht bevindt zich een groot aantal edities en tientallen delen van de Histoire Naturelle van Georges-Louis Leclerc, Comte de Buffon (Montbard, 1707 – Parijs, 1788). Dat hoeft niet te verbazen, want Buffon was één van de belangrijkste, bekendste en meest gelezen naturalisten uit de achttiende eeuw. Met zijn monumentale, 36-delige Histoire Naturelle, gepubliceerd tussen 1749 en 1789, is hij een exponent van de Verlichting. Buffons ambities reikten ver: hij nam zich voor alles wat tot dan toe bekend was over de natuur, over het gehele universum te beschrijven en te ordenen: mensen, viervoetigen, vogels, vissen, mineralen etc. Buffon werkte in dienst van koning Lodewijk XV als intendant van de Jardin des Plantes in Parijs, waar hij een rijke verzameling van dode en levende planten en dieren bijeenbracht in het Kabinet van de Koning. Dit museum ontwikkelde zich in de tweede helft van de achttiende eeuw tot één van de leidende wetenschappelijke instituties van de wereld.

Het 300ste geboortejaar van Buffon valt in 2007: aanleiding om de prachtig geïllustreerde Histoire Naturelle (weer) aan het publiek te tonen. De eerste editie kwam uit bij de Koninklijke Pers in Parijs. De eerste drie delen uit 1749 

- hier te zien dankzij de universiteitsbibliotheek van de Radboud Universiteit - waren een onmiddellijk en doorslaand succes. Binnen de kortste tijd _verschenen nieuwe uitgaven en later vertalingen in het Engels, Duits en Nederlands. In elke salon lag wel een editie. De lezer ontleende aan de 

Histoire Naturelle sociale status; Buffon zelf beklemtoonde het belang van de bestudering van de natuurlijke historie voor ‘de man van de wereld’, die zich hiermee ten opzichte van ‘de gewone man’ kon onderscheiden. Het succes van de Histoire Naturelle kwam ook voort uit de groeiende belangstelling voor de wereld buiten Europa, voor de mensen, dieren en planten die daar leefden. In zijn aanpak was hij een empirist. Hij ging dus zoveel mogelijk op eigen waarneming af. Met behulp van correspondenten van over de hele wereld beschreef Buffon dieren van buiten Europa. In diverse supplementen hield hij de lezer voortdurend op de hoogte van nieuwe veranderde inzichten.