Fraaie katholieke boeken en banden uit de Jezuïetencollectie van de Universiteitsbibliotheek van de Universiteit Maastricht.

6 november 2007 | 6 mei 2008
maandag tot en met vrijdag 9.00-17.00 uur
Bestuursgebouw van de Universiteit Maastricht – Minderbroedersberg 4-6

In de Jezuïetencollectie van de Universiteitsbibliotheek van de Universiteit Maastricht bevinden zich talrijke prachtig ingebonden en kunstzinnig versierde boeken die deel uitmaken van het rooms-katholieke erfgoed. Deze expositie wil aan de hand van enkele tientallen boeken en tijdschriften uit de Jezuïetencollectie laten zien hoe de visuele aantrekkelijkheid van deze publicaties, zowel qua band als illustraties, een belang-rijke rol speelde bij de verspreiding, zo men wil popularisering van het katholicisme. Zo zijn er schitterend uitgegeven bijbelse geschiedenis-sen, catechismussen, gebedenboeken, hagiografieën, handmissalen en het veel gelezen tijdschrift de Katholieke Illustratie te zien dat met zijn kleurenplaten ‘een lust voor het oog’ was. Daarnaast zijn ondermeer diverse devotionalia, religieuze voorwerpen uit het huiselijk domein, te zien dankzij samenwerking met de Stichting Santjes en Kantjes te Maastricht.

Dat juist aan de visuele aantrekkelijkheid van deze katholieke publicaties veel aandacht werd besteed, hoeft niet te verbazen. Van oudsher overheers(t)en het beeld en het ritueel immers de religiebeleving van katholieken; bij protestanten speelde en speelt juist het woord een belangrijke rol. Zo werd het de katholieke ‘gewone lezer’ niet verboden om het H. Schrift te lezen, maar wel ontmoedigd uit angst voor - in de ogen van het Episcopaat - verkeerde interpretaties. In Nederland verschijnt de eerste complete bijbelvertaling voor de rooms-katholieke geloofsgemeenschap pas in 1975 met de Willibrordvertaling. In katholieke kring was de bijbel meer indirect ofwel bemiddeld aanwezig, zoals bijvoorbeeld via de catechismus of via door de kerkelijke overheid aanbevolen bijbelse geschiedenissen en leesboeken.

De fraai uitgegeven publicaties waren niet alleen bedoeld om het katholicisme te verspreiden en zo veel mogelijk, vooral jongeren aan te spreken, maar getuigen ook van triomfalisme, van een toenemend katholiek zelfbewustzijn in Nederland. Met de Grondwet van 1848, die een scheiding van Kerk en Staat inhield, luidde het herstel in van de bisschoppelijke hiërarchie in 1853. Er kwam verandering in de eeuwenlange achterstandssituatie van de katholieken, die zich net als de protestanten en de socialisten vanuit een eigen zuil emancipeerden. De in 1866 opgerichte Katholieke Illustratie was een eclatant succes en kan gezien worden als een eerste blijk van mondigheid van de Nederlandse katholieken.

Contactpersonen: 

Annemieke Klijn

Faculteit der Cultuur- en Maatschappijwetenschappen 043-3883232

Guy Jaegers Universiteitsbibliotheek Universiteit Maastricht 043-3885108

De expositie kwam tot stand met medewerking van:

de Stichting Santjes en Kantjes te Maastricht

http://www.sterre-der-zee.nl/teksten/santjes.html