In 1993 bracht de Universiteit Maastricht een promotiefilm over de Jezuïetencollectie uit. Destijds was het nog een zogenaamde audiovisuele productie, die naderhand op video werd gezet. En nog later gedigitaliseerd, in opdracht van de Projectgroep Academisch Erfgoed. De inhoudelijke actualiteit ervan is echter nog steeds min of meer gelijk gebleven. Vandaar dat wij deze film nu nog een keer onder de aandacht brengen.

De video laat zien wat de waarde van de collectie was in het licht van de ontwikkeling van de universiteit. Een breed aanbod aan humaniora zouden weleens van pas kunnen komen als basis voor een volwaardige universiteitsbibliotheek. Jezuïeten stonden immers bekend om hun intellectuele belangstelling. En tijdens de aankoop van de bibliotheek ging men nog van uit dat ná de oprichting van een medische faculteit, andere faculteiten snel zouden volgen.

De video toont in het bijzonder missiologische uitgaven en reisboeken. De vaak visueel aantrekkelijke boeken prikkelen de nieuwsgierigheid naar andere landen, naar ‘andere’ mensen en culturen. De Jezuïetencollectie was en is de belangrijkste bijzondere collectie van Universiteitsbibliotheek Maastricht. Zij omvat circa 265.000 banden, voornamelijk op het gebied van theologie, filosofie, geschiedenis, letterkunde, rechten en diverse sociale wetenschappen (sociologie, psychologie, antropologie, economie). Binnen deze collectie zijn er interessante deelverzamelingen, zoals een collectie nationaalsocialisme, een prijsbandencollectie, een collectie katholieke tijdschriften en de collectie van het Missiologisch Instituut. De oudste boeken dateren uit het begin van de zestiende eeuw, de meest recente uit de jaren zeventig van de vorige eeuw.

De collectie is afkomstig van twee voormalige Jezuïetenopleidingen (de theologische faculteit Canisianum te Maastricht en de filosofische faculteit Berchmanianum te Nijmegen) en het voormalig Grootseminarie Warmond. Ze werd in 1973 samen met het kloostergebouw door de overheid aangekocht. In de loop van de jaren tachtig van de vorige eeuw is hier nog een aantal kleinere deelcollecties aan toegevoegd. De universiteit besloot bovendien het Jezuïetenklooster te betrekken aan de Tongersestraat 53, het grote gebouw kwam leeg als gevolg van de secularisering.

Even een tijdsprong. In 1993 bezat de Universiteit Maastricht de collectie dus al ruim 20 jaar. Maar deze leidde na de aankoop aanvankelijk een soort van slapend bestaan. Pas met de komst van de juridische faculteit in 1982 werd de collectie opnieuw ‘ontdekt’. Een aantal juristen, onder wie René de Groot (1951), vanaf 1988 hoogleraar rechtsvergelijking en internationaal privaatrecht, speelden een doorslaggevende rol bij die herontdekking. Zij zorgden voor het behoud van deze buitengewone collectie.

Guy Jaegers & Annemieke Klijn